ҲИКОЯҲОИ БАЧАГОНА

Гулситон СОҲИБНАЗАРОВА

ГУЛИ ЛОЛА

Рӯзе аз рӯзҳои баҳорӣ сабзаи нозуку зебое сар боло кард. Ӯ чашм кушода офтобро дид, ки ба ӯ табассум мекунад.

- Раҳмат, Офтобҷон, - гуфт сабза. - Ту бисёр зебо ва меҳрубонӣ!

- Ту ҳам калон ва зебо мешавӣ, - гуфт Офтоб. - Ман ба ту кӯмак мекунам.

Бо кӯмаки офтоб сабза рӯз то рӯз калонтар шуд. Муғҷа баст. Чанд рӯз аз байн гузашт. Ғунчаи сабзи нозанин тезтар шукуфтан мехост.

Шабе тамоман хобаш набурд. Ба осмон нигаристу Ситораи фурӯзоне дид.

- Ситораҷон, ман зебоям? - пурсид ғунча.

- Ту зебоӣ, лекин касе мисли ман зебо нестӣ. На ту, на Моҳ ва на Офтоб! - гуфт Ситора.

Ғунча аз ин ҷавоби Ситора хеле ғамгин шуд. Дар осмон Моҳ пайдо шуд. Ғунча ҳайрон-ҳайрон ба Моҳ нигарист ва гуфт:

- Ваҳ! Ту аҷаб зебоӣ! Ман ҳам мисли ту зебоям?

- Ту намедонӣ, ки ман аз ҳама зебоям? На ту, на Ситора ва на Офтоб дар зебоӣ ба ман баробар шуда наметавонед! - гуфт Моҳ.

Ғунча боз ҳам ғамгинтар шуд. Аз алам гиря карду хобаш бурд.

Саҳар Офтоб баромад.

- Салом, Офтоб! - бо сари хам гуфт Ғунча.

- Салом! Чаро ту ғамгинӣ? - пурсид Офтоб.

- Ситораю моҳ маро ғамгин карданд. Гуфтанд, ки ман безебам! - арз кард Ғунча.

- Ғамгину озурда нашав, - меҳрубонӣ кард Офтоб. - Ту ғунчаи зебоӣ! Табассум кун, боз зеботар мешавӣ!

- Рост? - ғунча хурсанд шуд. Вай аз шодӣ якбора шукуфту ба гули нозанине табдил ёфт. Ӯро Лола ном ниҳоданд.

Аз ҳамон замон то имрӯз Лола Офтобро ҳамеша бо табассум пешвоз мегирад. Аммо Моҳу Ситора табассуми гули Лоларо дида наметавонанд. Чунки онҳо боиси ғамгинию озурдагии ӯ гашта буданд. 

Муµаммад СУБҐОН

ГУРГИ ЗАРД

Буд-набуд як гурги зард ва як рґбоµи маккор буд. Як рґз рґбоµи

маккор ба гург гуфт:

- Їґраїон, фасли зимистон µам омад, µаво сард мешавад. Ґозир ваіт

Іанимат. Биё, рафта як гґсфанд дуздему гґшташро наІз пухта, µар ду

нґши їон кунем. Баъд дар фасли зимистон маза карда мехґрем.

Гурги зард ба гапи рґбоµ бовар карда, «хуб, їґраїон» гуфта, ба

сайди гґсфанди фарбеµ баромад. Вай ба як подаїо рафта, аз рама як

гґсфанди дунбакалонро пуштора карда овард. Онро ба дег андохта пухтанд. Гґшти пухтаро ба хуми калон їой карда монданд. Ґар боре, ки рґбоµ аз назди хуми гґштбирён мегузашт, дилаш гум мезад.

Боре рґбоµ:

- Їґраїон, маро ба хонаи як дґстам барои зиёфатхґрє даъват карданд, имрґз меравам, - гуфту оµиста ба хона даромада, аз µамон хуми гґштбирён шикамсерє хґрд.

Бегоµ рґбоµ бо гург вохґрд.

- Ту куїо рафтє? - пурсид гург. Рґбоµ гуфт:

- Дар хонаи як дґстам будам. Эµ, асло напурс, їґраїон, чунон зиёфатхґрє кардем, ки то µол мазаи гґшти гґсфанд аз даµонам нарафтааст.

Боз чанд рґзи дигар гузашту як шаб рґбоµи маккор ба гурги зард

гуфт:

- Пагоµ маро ба хонаи як дґсти дигарам даъват карданд. Намедонам, ки ин дафъа чє маърака дошта бошад?

Гург ба ин сухани рґбоµ їавобе надода, дар їояш ором нишаст.

Рґбоµ субµ худро орову торо дод, гґё ба меµмонє мерафта бошад. Баъд оµиста ба хонаи дарун даромада, шикамашро аз гґштбирён сер кард. Бегоµ бо табъи болидаву хуш бо гург вохґрд. Гург аз рґбоµ пурсид:

- Мґятро шона карда либосµои зебо пґшида куїо рафтє?

- Хонаи дґстам рафтам, - бо ноз їавоб дод рґбоµи маккор.

Ґамин тавр, рґбоµ гургро фиреб дода, то пораи охирин гґшти дар хум бударо хґрд. Зимистон µам фаро расид. Як рґз рґбоµ ба гург гуфт:

- Їґраїон, биё ба сари хуми гґшт равем. Шикамам ба ёди µамон гґшти

гґсфанди дунбакалон гум мезанад.

 Гург розє шуду µамроµи рґбоµ ба сари хуми гґшт рафт. Диданд, ки

хуми гушт холист. Рґбоµ зуд шайтонє карда, ба гург гуфт:

- Їґра, ту хеле фиребгарє, ин гґштµоро кай хґрдє?

- Не, рґбоµи маккор, ин гґштµоро худи ту, падарсаг, хурдає!

Байни онµо моїарову муноіиша сар зад. Гурги зард бо іаµру Іазаб ба

рґбоµи маккор µамла кард. Рґбоµи маккор зуд аз хона гурехт.

Бо алам гург аз іафои рґбоµ давид. Рґбоµи маккор аз тарси гург дар роµ ба як оІили торик даромада, пинµон шуд. Гург µам аз паси рґбоµ ба оІил даромаду ба охури он ворид шуд. Рґбоµ аз іафои оІил баромада дид, ки гург дар охур дармондаасту оµу-воµ дорад. Сииас вай ба оІил

даромада, думи гургро канда гурехт.

Гург аранг аз охур баромад ва аз бедумии худ шарм карда, бо µамин як умр зери їариµо ва паси теппаµо дур аз їамъияти µайвонµо

гашт. Рґбоµи маккор бошад, дигар ба гург наздик наомад ва дар дашту

їангал думи худро беІам їунбонида, бовиіорона намоишкорє мекард. Гург бошад аз µамон ваіт дигар бо ягон µайвон дґстє намекунад.

Їґлтай Алмашев  

Ґикоя

АСКАР КИРО ҐИФЗ МЕКУНАД?

Бародари Эркинбой - Эртилов барои ба хизмати µарбє рафтан тайёрє медид. Эркинбой чє будани онро нафаµмида пурсид:

- Бародар, хизмати µарбє чист?

- Хизмати µарбє вазифаи муіаддас аст. Пас аз чанд рґз ман µам аскар мешавам.

- Аскар аз дигарон чє фарі дорад?

- ¤ либоси сарбозиро мепґшад. Инчунин, посбонє менамояд. 
- Чє хел хуб! Чиро посбонє мекунад? Ё як нафар хоб кунад, дигаре онро посбонє мекунад-мє? - Не. Аскар Ватанро посбонє намуда, онро аз душманон µимоя мекунад. 
- Деµаи моро µам µимоя мекунад? - бо тааїїуб пурсид Эркин.
- Албатта. Ґамма їойро посбонє мекунад. 
- Пас чаро шумо аз деµа меравед? Дар µамин їо деµаамонро посбонє кунед намешавад?
Элтивой ба суханони додараш хандида, гуфт:
- Ґимояи Ватан ин дар худ маънои бузургро дорад. Аскар бояд дар сарµад посбонє кунад. 
- Сарµадро чє гуна меёбед? Охир замин якранг бошад...
- Ґар як давлат соµиби сарµади худ мебошад. Дар сарµад нишонаµо гузошта мешавад. Онµо нишондиµандаи сарµади Ватан мебошанд. Тарафи дигари нишона сарµади давлати дигар ба шумор меравад. Барои ба сарµади давлати дигар гузаштан, рухсатнома гирифтан шарт аст.       
Эркинбой андак фикр карда, боз савол дод:
- Ґамма одамон якранг нестанд? Чаро онµо рухсатнома гирифтанашон лозим?
-  Дуруст, µама одамон як хел. Аммо одами дигар давлат бо нияти бад ояд, хуб нест. Сарµад барои µамин лозим. Аз ин рґ сарбозон сарµадро посбонє мекунанд то одамони бадният ба хоки Ватан іадам нагузоранд. Ґар як аскар бояд Ватани худро аз дил дґст дорад ва µимоя намояд. 

Рґзи дигар бародари Эркинбой ба хизмати µарбє рафт. Писарак баъди гуселонидани бародар сґи мактаб шитофт. Мехост, дар бораи шунидаµояш ба µар чє тезтар ба дґстонаш наіл кунад.


НАФС - ЗАҐР

Се нафар бо µам дґст буданд. Замоне расид, ки маїбур шуданд, барои ба даст овардани сарват сафар кунанд. Рафтанд, рафтанд, гуруснаву ташна ба їое расида, дар сояи як дарахт дам гирифтанє шуданд. Нохост дар зери дарахт сґрохиеро дида, нигоµ карданд, ки дар он їо як хуме µаст. Онро кашида гирифтанд ва рґи домони їомаашон холє карданд. Хум пур аз тилло будааст. Маслиµат карданд, ки алµол як нафарашон каме тилло гирифта, рафта аз бозор хґрданє харида биёрад. Баъд бо шиками серу хотири їамъ тиллоро таісим мекунанд.

Як нафарашон, ки їавонтар буд, ба бозор рафту хґрданє харид ва фикре ба сараш зада ба худ гуфт:

- Агар заµр хараму ба хурданє андозам ва он ду нафар хґранду бимиранд, µамаи тилло ба ман мемонад. Бо он тамоми умр мисли подшоµ зиндагє мекунам.

Ин ду нафар, ки интизори хґрок буданд, байни худ маслиµат карданд, ки се таісим кардан чє лозим? Дар µоле ки метавонанд онро ду таісим кунанд! Ґамроµашон баргардад, ґро нест карда, тиллоро ду таісим мекунанд.

Ваіте ки он їавон баргашт, ґро доштанд ва даµонашро баста, ба чоµ партофтанд. Ґамин ки ба сари хґрок нишастанд ва µанґз ду-се луіма нахґрда, дар їояшон мурданд. Як хум тиллои сурхи сара дар сояи дарахт бесоµиб монд.


Їола РОСТИНЄ

ХАРИ СУХАНГ¤

Рґзе марде харашро барои фурґхтан ба бозор бурд. ¤ ба мардум гуфт:

- Хари ман хуб кор мекунад ва µам гап мезанад. Нонвой инро шуниду хандид ва ба пеши мард омаду гуфт:

- Чиµо мегґє? Харµо гап зада наметавонанд!

- Дуруст, вале хари ман метавонад. ¤ охирин їумлаеро, ки мешунавад, такрор мекунад, мисли тґтие, ки маънии суханони худашро намефаµмад. Нонвой инро шунида, харро мехарад. ¤ µайвонро ба хона бурда, ба µамсараш мегґяд:

- Фардо ин харро ба осиёб мебарам. Ваіти баргаштан ба ёдам расон, ки ордµоро баркашам. Чунки мумкин аст осиёбон маро фиреб диµад. Ґамаи осиёбонµои фиребгаранд.

Субµи рґзи дигар нонвой харашро ба осиёб мебарад. Осиёбон бо хушомадгґє ба пеши нонвой мебарояд. Хар бо дидани осиёбон мегґяд: «Ґамаи осиёбонµо фиребгаранд!» Нонвой механдад. Осиёбон бо µайрат мегґяд:

- Э, ин хар гап мезанад! Вай чє мегґяд?

- Гапе мезанад, аммо худаш намефаµмад, ки чє мегґяд. ¤ фаіат охирин суханеро, ки шунидааст, такрор мекунад.

Осиёбон хашмгин шуда, бо чґбдасте ба тарафи нонвой медавад.

Нонвой ваіте ба хона бармегашт, бо худ фикр мекунад: «Беµтар аст, ман µарфµои хуб бизанам, то дигар чунин воіеа рґй надиµад». Ва аз он ваіт сайъ мекунал, ки дар бораи дигарон фаіат гапµои хуб занад.

Як рґз нонвой ба µамсараш мегґяд:

- Аз рґзе, ки дар бораи мардум бад намегґям, µама бо ман дґсту меµрубон шудаанд. Аз ин рґ, худам µам хеле хушµолам. Ґамсари донои ґ лабханде мезанаду сабадеро, ки пур аз сабзиµои обдор буд, ба пеши хар мегузорад ва мегґяд:

- Ґеї кас одами бадгґйро дґст намедорад!